Een hoopvolle boodschap

Een hoopvol verhaal: waarom hulp aan de Haïtianen zin heeft

Tijdens de ontmoetingsdag van 3 oktober was het muisstil toen Marcel Catsburg zijn lezing hield. Zelfs de aanwezige kinderen zaten met veel aandacht te luisteren.

Marcel verdiept zich al jaren – sinds hij zelf in Haïti werkte – in het land en haar mensen. Hij dacht na over en deed uitgebreid onderzoek naar de grondoorzaken van de armoede en ellende in Haïti en zoekt daarin ook naar antwoord op de vraag “(hoe) heeft helpen zin?”

Tijdens de ontmoetingsdag nam hij ons mee in deze ‘reis’ en liet ons ‘de mens’ van Haïti zien. Hieronder een korte samenvatting van zijn verhaal:

Een eenzijdig verhaal

‘Een afdaling naar de hel’, ‘Haiti is niet voor bangeriken’, ‘Is Haïti voorbestemd om altijd arm te blijven?’

Het zijn zomaar wat headlines uit nieuwsberichten over Haïti. Headlines die laten zien hoe Haïti meestal in het nieuws is, hoe er over Haïti wordt geschreven. Het kost moeite om de moed niet te laten zakken, als je over Haïti leest in het nieuws.

“Wat de koppen van de kranten vertellen is op zich niet onjuist, maar het is niet het volledige verhaal” vertelt Marcel. “Haïti is zoveel meer dan deze woorden, zoveel meer dan de voortdurende ellende en crisissen waarmee het land te kampen heeft.” En dat is tegelijkertijd ook het gevaar van eenzijdige verhalen, vindt Marcel. Het verhaal over Haïti is een soort gevangenis geworden, waarin Haïti in de beeldvorming opgesloten zit. Volgens Marcel zorgen dit soort eenzijdige verhalen ervoor dat mensen (in dat geval de Haïtianen) ontmenselijkt worden. Hij wil ons vandaag laten zien dat een ander Haïti mogelijk is en dat het zo belangrijk en de moeite waard is het volledige verhaal over Haïti te vertellen. Hij roept op tegenover het eenzijdige verhaal (hoopvolle) verhalen te gaan verspreiden.

Chimamanda Ngozi Adichie: THE DANGER OF A SINGLE STORY
http://www.ted.com/talks/chimamanda_adichie_the_danger_of_a_single_story

De geschiedenis van Haïti

Marcel vertelt dat Haïti de eerste onafhankelijke zwarte republiek ter wereld is. Als eerste land ontworstelde de Haïtianen zich aan de slavernij. In Haïti werd de slavernij als eerste afgeschaft.

Marcel herinnert ons eraan dat Haïti een koloniale erfenis heeft. Het Haïtiaanse volk is vele honderden jaren in haar geschiedenis onderdrukt. Wat doet het met een mens, als je jezelf nooit hebt mogen ontwikkelen en altijd met angst voor eigen leven anderen moet dienen? Dan ontstaan er patronen die zo in de mens, in een volk, zijn ingesleten, die verander je niet zomaar. We zouden niet mogen vergeten dat de Westeling vanuit haar geschiedenis verantwoordelijkheid draagt voor deze ontwikkeling op Haïti.

Marcel onderscheidt 3 breuklijnen in de Haïtiaanse samenleving:

• Een roofzuchtige en parasitaire staat
• Internationale isolatie & inmenging
• Een gespleten samenleving met dysfunctionele cultuurpatronen

Hoop

Marcel vertelt dat hij, toen hij net in Haïti werkte, zichzelf erop betrapte dat hij beter meende te weten wat goed was voor de Haïtianen dan zijzelf. Hij ontdekte dat dit eigenlijk niet klopte en dat dit ook van hem wel wat hoogmoedig was. Die ontdekking betekende een belangrijke omkering; het moedigde hem aan op zoek te gaan naar de mens, de Haïtiaan, achter de ellende. En dat leidde tot prachtige ontdekkingen.

Volgens Marcel staat tegenover hoogmoed en hebzucht: Hoop!

De zuster van Hoop is Twijfel (Leo Bormans, the world book of Hope)

En Hoop heeft twee dochters: woede en moed.
Woede om hoe de dingen gaan, moed om de dingen beter te maken dan ze zijn.’ (Augustinus)

Marcel legt uit dat woede wat hem betreft 2 gezichten heeft. We kennen de ongeremde woede die stuk maakt. Dat is niet de woede die Marcel hier bedoelt. Hij spreekt over de woede van binnenuit die gevoed wordt door een gevoel van onrechtvaardigheid.

YON LOT AYITI POSIB (een ander Haïti is mogelijk)

Dan neemt Marcel ons mee naar hoe de Haïtiaanse mensen omgaan met wat hen overkomt. Een van de krachten van het Haïtaanse volk is hun grote gevoel voor solidarteit.

een #Haitiaanse oplossing is; solidariteit in plaats van liefdadigheid, op basis van gerechtigheid, relaties en Haitians leiderschap.

Na de aardbeving in Haïti komt de hulp die nodig is op gang vanuit de Haïtianen zelf. De Haïtianen zijn er goed in, met alle beperkte middelen die zij hebben, elkaar te helpen in tijden van nood.

Haitians Helping Haitians After Latest Quake

Centering Haitian people as the true heroes in their own recovery is a first step in rewriting the disaster narrative, and an act of solidarity that makes the future of Haiti look different and brighter.

 

Bijzondere vrouwen

De echte veranderingen komen vaak van binnenuit, meestal niet zichtbaar voor het grote (internationale) publiek. Haïti kent veel hoopgevende en positieve verhalen over de moed en kracht om eigen problemen te overstijgen.

Een aantal bijzondere vrouwen doet op de achtergrond belangrijk werkt voor de ontwikkeling van Haïti.

Wat is het goede leven volgens Haïtianen?

Wie het de Haïtianen zelf vraagt, hoe zij hun leven willen leven en wat hun waarden zijn, ontdekt, dat waar zij naar verlangen niet zoveel anders is dan waar de meeste mensen naar verlangen.

1. Het streven naar relatieve economische gelijkheid.
2. Het accepteren van (socio-politieke) hiërarchie met waardering voor goed leiderschap.
3. Het tonen van respect.
4. De erkenning van het volledig menszijn van alle burgers.
5. Het recht van iedere burger om zich uit te spreken en om gehoord te worden.
6. Het leven in overeenstemming met de wensen van voorouderlijke geesten en spirituele leiders.
7. Gelegenheid voor collectief spel en performance.
8. Toegang van burgers tot sociale diensten en voorzieningen.
9. Aanwezigheid van persoonlijke en collectieve veiligheid.

Marcel sluit zijn verhaal af met de volgende tekst:

Turn around the lens that looks for shortcomings and limitations exclusively in the communities of the impoverished
and focus instead on communities of the wealthy and the powerful.

(Jennie M. Smith)

Een oproep aan het Westen om kritischer naar zichzelf te kijken en niet te zoeken naar waarin een land als Haïti tekort schiet, maar de eigen (historische) tekortkomingen te erkennen.

Dank je wel Marcel, voor je hoopgevende verhaal over Haïti. Het houdt het vuur om ons voor de Haïtianen te blijven inzetten levend.

Marcel schreef het boek “Grond zonder Rust, Breuklijnen in Haïtaanse bodem”. Volgens het Vlaams Haïti Overleg “een aanrader voor wie grondoorzaken wil uitzoeken voor de grote ongelijkheid in deze wereld aan de hand van het unieke geval Haïti.”